Η δικτατορία των προτύπων

Ποια άλλη πήδηξε ο Κένεντι; Στην Αμερική το ερώτημα ακόμα προβληματίζει τα Μίντια περισσότερο από τη δολοφονία του. Πρόσφατα κυκλοφόρησε η παραπάνω φωτογραφία, που υποτίθεται ότι έδειχνε τον Τζον σε κρουαζιέρα ανάμεσα σε αιθέριες υπάρξεις την ώρα που η Τζάκι απέβαλε. Τι κρίμα που ήταν φωτομοντάζ. Ήταν ένα στιγμιότυπο που θα θέλαμε να υπάρχει. Άλλωστε κάπως έτσι ήταν όλη η σύντομη ζωή του δολοφονημένου προέδρου. Η φωτογραφία απεικόνιζε μια πραγματικότητα ιδανική για τα Μίντια, μια αλήθεια που αποπροσανατολίζει- ναι, υπάρχουν και τέτοιες.

Τα δύο νέα σεξουαλικά σκάνδαλα που συνταράσσουν τα Μ.Μ.Ε, οι ερωμένες του καλύτερου γκόλφερ του πλανήτη Τάιγκερ Γουντς και η σχέση του αρχηγού της Εθνικής Αγγλίας Τζον Τέρι με την πρώην κοπέλα του συμπαίκτη του, Γουέιν Μπριτζ, είδαν τον τελευταίο καιρό το φως της δημοσιότητας. Ο Γουντς αφού έδωσε 3 εκατομμύρια δολάρια στην Αϊτή, μπήκε σε κλινική αποτοξίνωσης από το σεξ, ενώ αποσύρεται προσωρινά τουλάχιστον από το γκολφ, τη στιγμή που πληθαίνουν οι φερόμενες ως ερωμένες του, φτάνοντας αισίως τον αριθμό των 13. Ο Τέρι αναγκάστηκε να παραδώσει το περιβραχιόνιο του αρχηγού στον Ρίο Φέρντιναντ, ο οποίος το 2003 είχε αποφύγει έναν έλεγχο ντόπινγκ και είχε τιμωρηθεί. Μία παράβαση που έχει άμεση σχέση με το ποδόσφαιρο. Αυτός ήταν όμως ο καλύτερος που βρήκε ο Πιλάτος Φάμπιο Καπέλο.

Τον Τάιγκερ τον εγκαταλείπουν σπόνσορες όπως η Gilette και η Accenture, για τον Τέρι έγινε ολόκληρη συζήτηση για το κατά πόσο είναι σε θέση να φοράει το περιβραχιόνιο του αρχηγού επειδή πηδούσε τη γυναίκα του συμπαίκτη του, η Ελλάδα σοκάρεται από ένα διαζύγιο. Οι μιντιακές μας κοινωνίες δεν πολυενοχλούνται από την παρουσιάστρια που υπογράφει το συμβόλαιο θανάτου του καναλάρχη της, από τον αδερφό που σκοτώνει τον αδελφό του για το κωλοpc, από τις δολοφονίες που διαπράττονται για μερικά ευρώ ή για την προτεραιότητα στο δρόμο. Δεν ξέρουν όμως πώς να προστατευθούν μπροστά στη λαίμαργη αντρική λίμπιντο.

Όταν ο Δόκτορ Σάμουελ Τζάκσον ολοκλήρωσε το πρώτο πραγματικό λεξικό της αγγλικής γλώσσας, τον επισκέφτηκαν κάποιες αξιοσέβαστες κυρίες για να τον συγχαρούν που δεν συμπεριέλαβε άσεμνες λέξεις στο λεξικό. Η απάντησή του, ότι έβρισκε ενδιαφέρον το γεγονός ότι τις έψαξαν στις σελίδες του, τα λέει όλα. Ο διάσημος Αμερικανός τηλε-ευαγγελιστής Πατ Ρόμπερτσον είχε υποστηρίξει ότι ο τυφώνας Κατρίνα προκλήθηκε λόγω της νομιμοποίησης των αμβλώσεων στις ΗΠΑ. Ο ίδιος άνθρωπος του Θεού εξέλαβε την 11/9 σαν την καταδίκη που επέβαλε ο Θεός σε μια κοινωνία που ανέχεται την ομοφυλοφιλία. Η Μητέρα Τερέζα κάποτε κατήγγειλε την αντισύλληψη ως το ηθικό ισοδύναμο της έκτρωσης. Ο πρώην μεγάλος μουφτής της Σαουδικής Αραβίας εναντιώνεται στον αυνανισμό. Η κλειτοριδεκτομή θεωρείται ακόμα σε περισσότερες από 30 χώρες, εξαγνισμός. Ο Πάπας αναστατώνεται όταν ακούει τη λέξη προφυλακτικό. Σαν την πουριτανή κυρία που με τα κυάλια εξακολουθεί να βλέπει τα γυμνά παιδιά που παίζουν, οι θρησκείες τα έχουν ακόμα χαμένα με την απειθαρχία του ποιμνίου στις σαφείς απαγορεύσεις τους.

Στην πολιτική, υπάρχουν ακόμα κυβερνήσεις, οι οποίες έχοντας άγνοια κινδύνου, κάνουν σημαία τους την ηθική, όπως η κυβέρνηση Καραμανλή- αν θεωρήσουμε ότι υπήρξε ποτέ. Παλαιότερα είχαν πατήσει την μπανανόφλουδα οι κυβερνήσεις της Θάτσερ και του Μέιτζορ στη Βρετανία. Το πούρο και ο λεκές του Κλίντον έκαναν κάποτε τον Λευκό Οίκο να μοιάζει με sex shop. Στις μέρες μας η προκλητική Κάρλα Μπρούνι γίνεται πρώτη κυρία της Γαλλίας, ο Μπερλουσκόνι παρακάμπτει τη δικαιοσύνη και ζορίζεται με τη λαλίστατη Πατρίτσια Ντ’ Αντάριο, ο πρόεδρος της Νοτίου Αφρικής Ζούμα αποκτά το εικοστό παιδί του, αυτή τη φορά ένα εξώγαμο. Κάποτε είχε κατηγορηθεί και για βιασμό.

Τη δεκαετία του ’70, μέσα στη δίνη του σκανδάλου Γουότεργκεϊτ και του πολέμου στο Βιετνάμ, άρχισε να παίζεται στους κινηματογράφους της Αμερικής το «Βαθύ Λαρύγγι», μια ανεκδιήγητη τσόντα, στην οποία το σημείο G της πρωταγωνίστριας βρισκόταν στο λαρύγγι της. Όταν η κυβέρνηση Νίξον άρχισε να την κυνηγάει, ο κόσμος εξοργίστηκε από την υποκρισία της και μια ταινία- ο θεός να την κάνει- 25 χιλιάδων δολαρίων, κατάφερε, με κυβερνητική συμβολή, να εισπράξει 600 εκατομμύρια δολάρια.

Το ροζ ήταν πάντοτε η αχίλλειος πτέρνα των πολιτικών και το κρυφό όπλο των πολιτικών τους αντιπάλων. Το 2006 ο Ρεπουμπλικάνος βουλευτής Μαρκ Φόλεϊ, που υπήρξε πρόεδρος της Επιτροπής Αγνοούμενων και Κακοποιημένων Παιδιών και εισήγαγε αυστηρή νομοθεσία με στόχο την προστασία των παιδιών από παράνομη δράση ενηλίκων στο Ίντερνετ, παραιτήθηκε επειδή έστελνε ερωτικά μηνύματα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε ανήλικους κλητήρες του Καπιτωλίου. Το 2008 ο Δημοκρατικός κυβερνήτης της Νέας Υόρκης Έλιοτ Σπίτσερ, που είχε ασκήσει δίωξη σε δύο κυκλώματα πορνείας και πολέμησε τη Wall Street, βρέθηκε μπλεγμένος σε σκάνδαλο με μία ιερόδουλη. Διάλεξα αυτά τα δύο παραδείγματα επειδή είναι χαρακτηριστικά. Άρρωστος ο πρώτος, αδύναμος ο δεύτερος, πολέμησαν τους δαίμονές τους από μέσα, υποκρινόμενοι τους καλούς τους εαυτούς έστω και για «ξεκάρφωμα». Στις ιστορίες τους βρίσκεται όλη η ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης, η υποκρισία και το δράμα της. Αλλά και ο αγώνας του ανθρώπου να την υπερνικήσει, να αντισταθεί, να βγει νικητής μέσα από την προσωπική του κόλαση.

Τα Μ.Μ.Ε, όταν αποφασίζουν να πάρουν τη μυγοσκοτώστρα τους ανά χείρας, δεν απέχουν πολύ από τη χριστιανική δεξιά και την πουριτανική ηθική της. Η ειδοποίηση της αποκαθήλωσης καταφτάνει με διαταγή των Μίντια. Ο Γουντς δεν έγινε ξαφνικά χειρότερος γκόλφερ και ο Τέρι δεν έγινε χειρότερος αρχηγός. Παρόλο λοιπόν που όλοι γνωρίζουν ότι η ζωή που κάνουν, με χορηγό την υπέροχη διαπλοκή πολυεθνικών και μιντιακής προβολής, τους ωθεί στο να το παρατραβήξουν, οφείλουν την ώρα της κρίσης να δηλώσουν μετανιωμένοι σε εθνικό δίκτυο: Να πάρουν πίσω το πήδημα που τους εξέθεσε, την ανήθικη συμπεριφορά που πλήγωσε βαθιά το θεσμό της οικογένειας, την πατρίδα, το έθνος, τη σημαία και δεν ξέρω ‘γω τι άλλο. Να λογοδοτήσουν πρώτα σε όλους και αν το θυμηθούν, αν το αντέξουν, στις γυναίκες τους και τα παιδιά τους.

Οι αδυναμίες δίνουν το έναυσμα για την εξόντωση. Οι αντιμαχόμενες πλευρές είναι αμέτρητες και τα μέσα που χρησιμοποιούν ίδια. Η σταυροφορία στο χώρο της πολιτικής μέσω των Μίντια συνεχίζεται αέναα, δίχως νικητές και ηττημένους, αλλά με πολλούς ευνουχισμένους. Τι σχέση έχουν όλα αυτά με την αντικειμενική αξία ενός ανθρώπου στο αντικείμενό του; Καμία απολύτως. Τα Μίντια ωστόσο κατασπαράσσουν ανθρώπους, δικαιωματικά, σύμφωνα με την επίσημη δήλωσή τους. Αν τύχει και αθωωθούν, η είδηση περνάει στα ψιλά. Η δημοσιότητα που απολαμβάνει κάποιος γίνεται κρεμάλα και υπογραφή της καταδίκης του. Όταν παίρνει μεταγραφή στο σταρ σύστεμ, παραχωρεί τα δικαιώματά του. Έπειτα ανήκει σε αυτά. Όταν εμφανίζει την ερωμένη, όπως έκανε ο Αντρέας, ενοχλούνται, όταν την κρύβει, αποφασίζουν να σοκαριστούν την κατάλληλη στιγμή ομαδικά και συγχρονισμένα.

Τα μεγάλα Μ.Μ.Ε, σαν ένα είδος Μαφίας, μας καλούν να φάμε από το ίδιο πιάτο λαχταριστούς celebrities, που στο σύστημά τους δεν είναι παρά εργάτες. Στην αρχή τους υποδέχονται φιλόξενα και όλα φαντάζουν ειδυλλιακά. Όταν όμως αρχίσουν να παρεκτρέπονται, θεωρούν ότι οι τηλε-αστέρες κάνουν κατάχρηση της εξουσίας που τους παραχώρησαν, αθετώντας την αρχική συμφωνία και υπονομεύοντας τον ευεργέτη τους. Αν θέλεις να απατήσεις τη γυναίκα σου, πρέπει να ρωτήσεις πρώτα τη μαμά της, δηλαδή τα Μίντια. Και ξαφνικά, όταν σκάσει το σκάνδαλο στην πόρτα σου, βρίσκεσαι στο χέρι με την κάρτα: «Επίστρεψε στην αφετηρία». Αλλάζεις ρούχα, αγοράζεις γλυκά και ξαναχτυπάς. Αν όλα πάνε καλά, σε συγχωρούν. Η επιστροφή σου πουλάει. Η λάμψη σου ωστόσο ισχύει υπό όρους, όπως ακριβώς συνέβαινε και πριν. Μη ξεχνάς πως το κοινό προτιμά, δεν αγαπά. Οι αστέρες του σήμερα είναι οι μελλοθάνατοι του αύριο.

Τα Μίντια, όταν θέλουν να καλύψουν τα πραγματικά τους εγκλήματα, που είναι κυρίως εγκλήματα σιωπής, θυσιάζουν κάποιους από τους δικούς τους. Με αυτόν τον τρόπο νομιμοποιούν την εξουσία τους από την αρχή και την ανανεώνουν, ισχυροποιώντας τον ρόλο του ιεροεξεταστή που έχουν αναθέσει στον εαυτό τους. Αποπέμπουν τον Τέρι, τον Γουντς, τον Κλίντον- το θύμα των Μίντια μπορεί να γίνει μέχρι και συμπαθές όταν κατακρεουργείται βίαια όπως ο Κορκολής. Παίρνουν το σφουγγάρι και τους σβήνουν, τρίβοντας ταυτόχρονα το κορμί τους για να φύγει από πάνω τους η αμαρτία. Τα ισχυρά τους χαρτιά τα καλύπτουν όσο τα χρειάζονται.

Τα Μ.Μ.Ε δεν χρησιμοποιούν τους σταρς μόνο για να μας αποπροσανατολίσουν, αλλά και για να μας πείσουν ότι δεν μας κρύβουν τίποτα. Τους είναι δηλαδή διπλά χρήσιμοι και απαραίτητοι. Αν κάποιος από αυτούς τους υπερεπιτυχημένους τύπους παρεκτραπεί, θα είμαστε οι πρώτοι που θα το μάθουμε. Θα φροντίσουν να μας το πουν. Διότι η δικαιοσύνη τους θριαμβεύει και ενίοτε διαπομπεύει, όταν οργίζεται. Στην πραγματικότητα, όταν οι αστέρες έλαμπαν, ήταν απλά η πρώτη ύλη. Μονάχα όταν αμαρτήσουν, γίνονται πρότυπα, για να δικαιολογηθούν οι επιθέσεις.

Πριν λίγες μέρες μαθεύτηκε ότι στην Τουρκία έθαψαν ζωντανό ένα 16χρονο κορίτσι επειδή μιλούσε με άντρες. Χωρίς να μας τιμωρούν με αυτόν τον ασύλληπτο τρόπο, η αντιμετώπιση που επιφυλάσσουν στους τηλεθεατές τους, δεν είναι πολύ καλύτερη. Δεν μας δείχνουν αυτά που θέλουμε αλλά αυτά που θεωρούν ότι χρειαζόμαστε. Συμπεραίνουν αυθαίρετα ότι δώσαμε δικαιώματα και μπορούν να μας βιάζουν. Είτε έχεις ανοιχτή την τηλεόραση είτε όχι, γεγονός είναι ότι τα κανάλια περιορίζουν τις επιλογές σου στην ενημέρωση, ιδιαίτερα κάποιες συγκεκριμένες ώρες. Και για αυτόν όμως τον εγκλωβισμό, έχουν πάλι τη δικαιολογία στο στόμα. Άλλαξε κανάλι, κλείσε την τηλεόραση. Εμείς εδώ θα μείνουμε και θα λέμε τα δικά μας. Το μαγαζί τους ανήκει.

Σκάβουν τον λάκκο τους ή έχουν εμπιστοσύνη στη δύναμη της συμμορίας της μαζικής ενημέρωσης; Περισσότερο φαντάζομαι στηρίζονται στο γεγονός ότι μοιράζεσαι μαζί τους την ίδια πάνω κάτω ανάγκη(είναι άραγε πραγματική;) για το ανώδυνο, το ανάλαφρο, το εύπεπτο και το ανούσιο. Το infotainment «που απορροφά, αποσυνθέτει και στη συνέχεια ανασυνθέτει την ψυχή» σύμφωνα με τον Μπάρμπερ. Οι περίφημοι τηλεκριτικοί δεν γράφουν εκ μέρους των ανθρώπων που αισθάνονται να τους βομβαρδίζει το χαζοκούτι, αλλά αρέσκονται στο να τους κατηγορούν σαν παθητικούς καταναλωτές εικόνων. Ένας στους τρεις λένε τα παρακολουθεί. Θα γράψουν όμως τίποτα για τους άλλους δύο;

Ο σκοπός των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, όταν περνάς το κατώφλι του στρατοπέδου, σου αφαιρεί την πολιτική σου ταυτότητα και σου παρέχει μία στρατιωτικού τύπου ή μια απλή κάρτα επισκέπτη. Πλέον ανήκεις στη στρατιωτική τους δύναμη. Και κινδυνεύεις να τιμωρηθείς αν το παρακάνεις εκμεταλλευόμενος την λάμψη που σου χαρίζουν. Μια εξωσυζυγική σχέση εξισώνεται με ένα έγκλημα εναντίον της ανθρωπότητας και απλοί εργάτες-χρήστες των Μίντια, συλλαμβάνονται στη θέση των μεγαλεμπόρων, με τις ευλογίες και τις επευφημίες του τηλεοπτικού κοινού.

Ο Γουντς και ο Τέρι είναι διασημότητες, δεν είναι πρότυπα. Ο ένας παίζει γκολφ και ο άλλος μπάλα. Και είναι εξαιρετικοί σε αυτό που κάνουν. Εξηγήσεις χρωστούν στον εαυτό τους και στις οικογένειές τους. Άντε και στον Γουέιν Μπριτζ. Όχι στα Μίντια, όχι σε εμάς, όχι στις χώρες τους, όχι στους ηθικούς χορηγούς τους. Προσοχή, δεν είναι ζήτημα ανδρικής αλληλεγγύης. Ας τους χωρίσουν οι συζυγοί τους και ας τους πάρουν τη μισή περιουσία. Έχουν όλα τα δίκια του κόσμου. Πρέπει κάποτε όμως να αμφισβητήσουμε την εξουσία των Μίντια να τιμωρούν, από τη στιγμή μάλιστα που τα ίδια έχουν βάλει το χεράκι τους ώστε να δημιουργούν το «τέρας» που κυνηγούν. Να αρχίσουμε να αντιδράμε στις τιμωρίες που επιβάλλονται στους σταρς και να νοιαστούμε για τις τιμωρίες που εκκρεμούν εις βάρος των πραγματικών εχθρών μας. Οι αστέρες πρέπει να καταλάβουμε ότι είναι απλώς το κόκαλο που μας πετούν για να ξεφεύγουν οι αληθινοί ένοχοι, οι οποίοι κρύβονται πίσω από κρίσεις και τρέφουν το αριστουργηματικό αυτό σύστημα, που παραπλάνα ενήλικες.

Τι μπορεί να σημαίνει ότι το Αγρίνιο είναι στο πλευρό της Ελένης; Ελπίζω απολύτως τίποτα. Τι μπορεί να σημαίνει ότι δεν υπάρχει Έλληνας που δεν στενοχωρήθηκε όταν χάσαμε τη Γιουροβίζιον; Αν δεν στενοχωρήθηκα είμαι ξένος πράκτορας; Τι σημασία έχει αν ο Πιρς Μπρόσναν αγαπάει την Ελλάδα; Θα του ζητήσουμε απόδειξη; «Συμφωνείς με την επιλογή του;» ρώτησε ο παρουσιαστής της Αθλητικής Κυριακής έναν καλεσμένο του. Όχι, δεν μιλούσαν για τον πρωθυπουργό της χώρας. Ο άνθρωπος που είχε το δύσκολο έργο να επιλέξει, δίχως να γνωρίζει ότι θα κριθεί και θα ελεγχθεί για αυτήν του την επιλογή, ήταν ο ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ, Ραφίκ Τζεμπούρ. Και είχε να αποφασίσει σε κλάσματα δευτερολέπτου αν θα σουτάρει ή αν θα πασάρει. Και θέλεις να του φωνάξεις: «Δεν είναι πολιτικός ρε μαλάκα, ποδοσφαιριστής είναι». Μα εκείνη τη λυτρωτική στιγμή, εμφανίζεται το φωτισμένο Ε.Σ.Ρ και σου ρίχνει πρόστιμο επειδή έβρισες. Ο Θεός τα πάντα εν σοφία εποίησεν.

Τα ερωτήματα της τηλεόρασης αδρανοποιούν τον εγκέφαλο. Μα πρέπει πάση θυσία να αντιστραφούν ή να αναδιατυπωθούν. Τα διλήμματα που θέτει είναι αναγκαία για τη δική της λειτουργία, όχι για τη δικιά μας κοινωνία. Το εργοστάσιο της όμως, ακούραστα, συνεχίζει να παράγει ανοησία με το κιλό χωρίς να το αγγίζει η κρίση, πολτοποιώντας εγκεφάλους.

Κανείς δεν πέφτει με τα μούτρα στους πειρασμούς. Ο μόνος τρόπος να απαλλαγείς από αυτούς είναι να ενδώσεις έλεγε ο Όσκαρ Ουάιλντ. Να τους απαξιώσεις λέω εγώ, να πάψεις να τους θεωρείς πειρασμούς, να βρεις την ισορροπία στον άνθρωπο της ζωής σου. Το ανήθικο είναι να υποκρίνεσαι. Να θέλεις να δημιουργήσεις έναν κόσμο με ανθρώπους που καταπιέζονται και καταπιέζουν και παριστάνουν τους άσπιλους. Δεν μπορούμε τώρα να επιστρέψουμε πίσω. Η ανάγκη θα εξακολουθεί να γίνεται ιστορία.

Κάποιος θα πει:«Μα γιατί να τους λυπηθώ;». Αρχικά ας σταματήσουμε να τους ζηλεύουμε μέχρι να φτάσει η στιγμή που θα αρνηθούμε να τους σταυρώνουμε για τις αδυναμίες τους σε ζωντανές συνδέσεις και να γινόμαστε κυνηγοί κεφαλών. Ίσως είναι καιρός να βρούμε άλλο χόμπι, πιο δημιουργικό. Και να συνεχίσουμε να εκφραζόμαστε ελεύθερα σεξουαλικά, αντιμετωπίζοντας τις συνέπειες με λίγο από το θάρρος του Γουντς και του Τέρι.

Μια ζωή χωρίς πειρασμούς θα ήταν ανυπόφορη. Ο Λαζόπουλος, σε μια από τις καλύτερες στιγμές του, σατίρισε εκπληκτικά τον πουριτανικό παροξυσμό στις Η.Π.Α την εποχή του σκανδάλου Λεβίνσκι και την «βαθιά» έρευνα του ιεροεξεταστή Κένεθ Σταρ. 31 or 32 Mrs Lewinski; Το ερώτημα είναι επίκαιρο όσο ποτέ. Τι μπορούμε να κάνουμε που μερικοί ονειρεύονται τη γυναίκα του γείτονα κι άλλοι την κατσίκα του; Μα φυσικά να υποκριθούμε τους προσβεβλημένους για όλους τους λάθος λόγους. Ας έχουμε τουλάχιστον στο νου μας τα λόγια του ήρωα του Ντοστογιέφσκι:«Σταυρώστε με, όμως λυπηθείτε με και λίγο καθώς θα με σταυρώνετε».