Παρασκευή 14 Νοεμβρίου 2014

Ένα πανίσχυρο εγώ

Χιλιετίες πολιτισμού συσκότισαν το τι είστε, σας έκαναν να πιστέψετε ότι δεν είστε εγωιστές, αλλά η κλήση σας είναι να είστε ιδεαλιστές («καλοί άνθρωποι»). Αποτινάξτε από πάνω σας αυτό! Μην αναζητάτε την ελευθερία, που σας στερεί ακριβώς τον εαυτό σας, με την «άρνηση του εαυτού», αλλά αναζητείστε τον εαυτό σας, γίνετε εγωιστές, γίνετε ο καθένας σας ένα πανίσχυρο εγώ. Ή, σαφέστερα: αναγνωρίστε τον εαυτό σας και πάλι, αναγνωρίστε τι είστε πραγματικά, και παρατήστε τις υποκριτικές προσπάθειες, τη μωρή μανία σας να είστε κάτι άλλο απ’ αυτό που είστε. Τις αποκαλώ υποκριτικές, επειδή μείνατε μολαταύτα εγωιστές όλες αυτές τις χιλιετίες, αλλά κοιμισμένοι, αυτοεξαπατώμενοι, τρελοί εγωιστές, εσείς εαυτόν τιμωρούμενοι, εσείς βασανιστές του εαυτού σας. Ποτέ ακόμη δεν μπόρεσε μία θρησκεία να κάνει δίχως υποσχέσεις και επαγγελίες, είτε για το επέκεινα είτε το εδώ κάτω. Διότι ο άνθρωπος θέλει να ανταμείβεται και δεν κάνει τίποτε «τζάμπα». Τι είναι όμως εκείνο το «να κάνεις το καλό για το καλό» δίχως βλέψη ανταμοιβής; Λες κι εδώ επίσης δεν περιέχεται η ανταμοιβή στην ικανοποίηση που θα δώσει αυτό. Συνεπώς, ακόμη και η θρησκεία στηρίζεται στον εγωισμό μας και τον εκμεταλλεύεται. Υπολογισμένη για τις επιθυμίες μας, πνίγει πολλές άλλες για χάρη μιας. Αυτό προκαλεί τότε το φαινόμενο του εξαπατημένου εγωισμού, όπου ικανοποιώ όχι τον εαυτό μου, αλά μια από τις επιθυμίες μου, π.χ την ενόρμηση της ευδαιμονίας. Η θρησκεία μού υπόσχεται το ύψιστο αγαθό. Για να το αποκτήσω, αγνοώ όλες τις άλλες επιθυμίες και δεν τις ικανοποιώ πια. Όλες οι πράξεις και οι προσπάθειες σας είναι μυστικός, συγκαλυμμένος και κρυμμένος εγωισμός. Επειδή όμως είναι εγωισμός, τον οποίο δεν θέλετε να παραδεχτείτε και κρύβετε από τον ίδιο τον εαυτό σας, άρα εγωισμός όχι φανερός και δημόσιος, άρα ασύνειδος, δεν είναι εγωισμός αλλά δουλεία, υποτέλεια, άρνηση του εαυτού. Είστε εγωιστές, και δεν είστε, επειδή αρνείστε τον εγωισμό.

Μαξ Στίρνερ, Ο μοναδικός και η ιδιοκτησία του, Εκδόσεις Θύραθεν, Μετάφραση Ζήση Σαρίκα.

Πέμπτη 13 Νοεμβρίου 2014

Οι υπογραμμίσεις δικές μου

Αν βλέπουμε τους φιλοσόφους με ένα είδος καχυποψίας ή και ειρωνείας, αυτό γίνεται γιατί διακρίνουμε ότι είναι πολύ ανυποψίαστοι και πέφτουν εύκολα έξω, δηλαδή μας ενοχλεί, όχι τόσο η αφέλεια και η παιδικότητά τους, αλλά το ψεύδος. Μα οι φιλόσοφοι, αντίθετα, κραυγάζουν όλοι για τις ικανότητές τους κάθε φορά που πλησιάζουν έστω και ελάχιστα, την αλήθεια, ισχυριζόμενοι πως έφτασαν στην ανακάλυψή της μέσα από μια καθαρή, λογική και ανέμελα διαλεκτική διαδικασία, σαν να είναι ουρανοκατέβατη. Σ'αυτό το σημείο διαφέρουν από εκείνους τους αποκρυφιστές που επειδή είναι άξεστοι αλλά και πιο τίμιοι από τους πρώτους, λένε πως είναι εμπνευσμένοι-ενώ αυτοί παίρνουν μια θέση προκατάληψης και έχουν μια υποκριτική επιθυμία με αιτίες που αναζητούν κοπιαστικά: όλοι τους δεν είναι παρά δικηγόροι που συνηγορούν προς τις προκαταλήψεις τους που τις έχουν ονομάσει αλήθειες. Αλλά απέχουν πολύ από τη γενναιότητα που θα είχε κάποια συνείδηση η οποία θα ομολογούσε αυτή την κατάσταση κι ακόμη από την καλαισθησία της τόλμης που θέλει να κάνει τους άλλους να καταλάβουν είτε από γενναιότητα, είτε για να εφιστήσουν την προσοχή σε εχθρούς και φίλους ή ακόμη από ειρωνεία προς την παραπάνω κουταμάρα. Ο παλιόφιλος Καντ με τον παρόμοια αλύγιστο και σεπτό του ταρτουφισμό, μας παρακινεί από την διαλεκτική του και τα κρυφά της περάσματα που μας πηγαίνουν με παραπλάνηση στην, όλο κατηγορίες, εντολή του, κάνει εμάς τα καλοθρεμένα παιδιά να χαμογελάμε γιατί όταν επιτηρούμε αυτές τις μυγιάγγιχτες προσταγές των δασκάλων της ηθικής και των γερασμένων ηθικολόγων δεν διασκεδάζουμε καθόλου. Το ίδιο συμβαίνει και με τον Σπινόζα που μασκάρεψε τη φιλοσοφία του με μαθηματικές απατεωνιές και τη θωράκισε για να κόψει από την πρώτη στιγμή το θάρρος σ' εκείνους που θα τολμούσαν να επιτεθούν κι ακόμη να ρίξουν τα μάτια τους και στην ανίκητη Παρθένα, την Παλλάδα Αθηνά. Στ' αλήθεια, όλη αυτή η επικάλυψη πόσο καλά μας φανερώνει το φόβο και τη δειλία ενός νοσηρού και απομονωμένου τύπου.

Φρειδερίκος Νίτσε, Πέραν του καλού και του κακού, Εκδόσεις Δαμιανού, Μετάφραση Ελένης Καλκάνη.

Πέμπτη 6 Νοεμβρίου 2014

Ποτάμι για κακό γούστο

Αποσύρθηκα απ' τον κόσμο όχι γιατί είχα εχθρούς αλλά γιατί είχα φίλους. Όχι γιατί δε με εξυπηρετούσαν όπως συνηθίζεται αλλά γιατί με θεωρούσαν καλύτερο απ'ό,τι είμαι. Ένα ψέμα που δεν μπόρεσα να ανεχθώ. Αλμπέρ Καμύ.

Η είδηση δεν ήταν απ’ το Κουλούρι όπως νομίσαμε αρχικά. Ο Σταύρος έκανε κόμμα. Γιατί όχι; Ο Θεοδωράκης ήταν ο μόνος που μπορούσε να πιάνει αγκαζέ τον Ψαραντώνη με την ίδια άνεση που την επόμενη έπινε καφέ απ' την κούπα της Χρυσής Αυγής, ο μόνος που τη μία μέρα θυμόταν στο Tedx την ταπεινή του καταγωγή και την άλλη έγραφε υπέρ των πλειστηριασμών, ο τελευταίος ρομαντικός δημοσιογράφος της τιβί που θεωρούσε πως τη λύση θα δώσουν η αστυνόμευση και η τιμωρία δίχως να κινεί υποψίες, ο μόνος που στο σακίδιο κουβαλούσε ακόμα κάτι από τον Τσε αλλά έπαιζε τέννις με τον Φώτη Μπόμπολα. Το χαϊλάιτ του στο Protagon δεν ήταν ωστόσο ούτε η ψήφος χωρίς προφύλαξη στο Σύριζα (στη Δημοκρατία αδιέξοδα;), ούτε όταν τα έβαλε με τον Μαζάουερ, αλλά η αγγελία του για ένα ορφανό αγοράκι. Είχε προηγηθεί η ατυχής διαφήμιση του μικρού από το Κέντρο Βρεφών Μητέρα, λες και το παιδί ήταν απορρυπαντικό: «O Αχιλλέας είναι ένα μελαχρινό, λεπτοκαμωμένο αγοράκι ηλικίας 6 χρονών, με ωραία μαύρα μάτια». Το κείμενο φανέρωνε το μυστικό της επιτυχίας και τη νοοτροπία πάνω στην οποία ο μιντιακός υπόκοσμος στερέωνε την κυριαρχία του, μοιράζοντας ελεημοσύνη: Αν σκεφτόταν τον Πρωταγωνιστή, θα χειριζόταν την πληροφορία αλλιώς. Επειδή όμως η δόξα της «ευαισθησίας» πάντα επέστρεφε στον ίδιο μεγαλύτερη, είπε να σπρώξει κι αυτός «τον παίδαρο που τον περίμενε στην πόρτα». Ως γνωστόν, τα άσχημα παιδιά δεν έχουν ίδια δικαιώματα. Το προϊόντα μας δεν νοείται να είναι ελαττωματικά.

Κάποτε, διέθετε ταλέντο στο να περνά απαρατήρητος. Ήταν ομολογουμένως ευφυής ο τρόπος που διεκπεραίωνε τις εκπομπές του, η ευπροσηγορία του σε κέρδιζε όταν ο συνεντευξιαζόμενος είχε πράγματα να πει και κάμποσες απ'αυτές, αναπόφευκτα, έβγαιναν εξαιρετικές. Είχε κατακτήσει την πόζα που γούσταρε η Mega-λη μάζα, τις παύσεις που την κολάκευαν, τη διγλωσσία που τη γοήτευε, τη σύγχυση του ανθρώπου που συμμετέχει, την πνευματική οκνηρία εκείνου που θέλει να γεμίσει το στομάχι του. Στις κακές στιγμές του, που ήταν κι οι περισσότερες, παρίστανε τον μορφωμένο, τον πονεμένο, τον σκεπτόμενο, συνήθως ανεπιτυχώς. Διαβάζοντας τα κείμενά του, ακόμα κι ένας άπειρος αναγνώστης αντιλαμβανόταν πως μάλλον στήριζε όσα συνέβαιναν. Ότι ενώ στην τηλεόραση ήταν με τους αδικημένους, στα γραπτά του ήταν με τους ισχυρούς, αντίφαση που αγνοούσε μεγάλο κομμάτι του τηλεοπτικού κοινού. Οι ελλείψεις του παρέμεναν καλά κρυμμένες, το κακό μελό δεν έλειπε με αποκορύφωμα την εκπομπή για τον Φύσσα (για τον θάνατο του οποίου ένιωθε τύψεις έπειτα από τη φιλική κουβέντα με τον Μιχαλολιάκο), τα τσιτάτα του δικαίως έγιναν αντικείμενο χλεύης από τους Κομπάρσους καθώς δεν είχαν υπόβαθρο. Αν ο Πετρόπουλος αγαπούσε τα τσογλάνια, τους χασίκλες, τους κλέφτες και τις πουτάνες γιατί μάχονταν κάθε μορφή εξουσίας, ο Σταύρος, θα 'λεγε κάποιος, πως το έκανε για να φανεί χρήσιμος σ' αυτήν.

Η αλλαγή δεν θα ήταν μεγάλη: Από την AGB στην MRB. Τα θέματα των Πρωταγωνιστών που συχνά λειτουργούσαν αποπροσανατολιστικά και ο αμφιλεγόμενος χειρισμός τους αποτελούν το πολιτικό παρελθόν του, παρόλο που ο ίδιος θέλει να λέει ότι είναι καινούριος. Όταν πάντως μπλόκαραν το parody account του στο Twitter, σώπασε, θυμίζοντας Ερντογάν. Πώς αποφάσισε να μας σώσει ένας άνθρωπος που δεν αγωνιούσε μέχρι πρότινος ιδιαίτερα, κάποιος που αν δεν του δίναμε 5% όπως είπε θα μας άφηνε στα νύχια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου; Δεν είμαι σίγουρος. Αν το σύστημα παίζει ένα από τα τελευταία του χαρτιά προκειμένου να ισορροπήσει μετά την ιστορία πάθους που έζησε με τη Χρυσή Αυγή, σε ό,τι τον αφορά είναι μάλλον μια κίνηση αυτοκαταστροφική. Ένας άνθρωπος που βαριέται εύκολα όπως έλεγε πριν δυο χρόνια στην Tv Μακεδονία, που δεν αντέχει δηλαδή τον εαυτό του, είναι αναμενόμενο κάποια στιγμή να θελήσει να μας απασχολήσει περισσότερο. Ομολογώ πως δεν υπολόγιζα ότι θα ιδρύσει ολόκληρο κόμμα. Τον είχα για πιο προσεκτικό. Ο κόσμος θα πει πως όλοι υποτιμούν τη νοημοσύνη του και δεν θα 'χει άδικο. Ο Σταύρος τουλάχιστον είναι συμπαθής. Σαν τους ερωτευμένους που δεν βλέπουν το σημάδι στο λαιμό απ' τα αφεντικά του.

Στον Θεοδωράκη αρέσει μια φράση του Καζαντζάκη απ' την Ασκητική και τη λέει για να εντυπωσιάζει: «Ν' αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω». Ο Δημήτρης Λιαντίνης κι ο Ρένος Αποστολίδης δεν εκτιμούσαν το φιλοσοφικό μπουρδούκλωμα του Κρητικού συγγραφέα που στη χειρότερη στιγμή του, αναζητώντας τον Υπεράνθρωπο, έγραφε: «Τρεις είναι σήμερα θαρρώ οι ανώτατοι τύποι που έχουν δικαίωμα να πλάσουν, κατ'εικόνα τους κι ομοίωση, τους ανθρώπους: Ο Λένιν, ο Γκάντι κι ο Μουσολίνι». Ν' αγαπάς, επομένως, την ευθύνη. Αλλά αν δε σωθεί η γη, δεν φταις ακριβώς εσύ. Μεγάλοι σφαγείς της ανθρωπότητας, όπως ο Ντούτσε, την αιματοκύλισαν από υπερβολικό ενδιαφέρον. Ο Σταύρος, που μοιάζει αρκετά με τον άνθρωπο μιας ιστορίας του Μπρεχτ, ο οποίος αρχικά σταματάει να δει γιατί κλαίει το παιδί και στο τέλος του παίρνει από τα χέρια και το τελευταίο γρόσι συνεχίζοντας ξέγνοιαστος το δρόμο του, δεν πιστεύει καν στη φράση. Πολύ αργότερα, στην Αναφορά στον Γκρέκο, ο Καζαντζάκης βρίσκει τη φωνή του: «Σωτηρία θα πει να λυτρωθείς απ’ όλους τους σωτήρες· αυτή ’ναι η ανώτατη λευτεριά, η πιο αψηλή, όπου με δυσκολία αναπνέει ο άνθρωπος. Αντέχεις;». Να τι έπρεπε να πει ο ιδρυτής του Ποταμιού σε όσους τον σταματούν στο δρόμο και να μην έρχεται σε δύσκολη θέση. Πως δεν χρειάζονται σωτήρες. Πως όσο τους αναζητούν, ακόμα και ανάμεσα στους καλύτερους, θα παθαίνουν τα ίδια. Πως στην Ευρώπη της λιτότητας και των τραπεζών, ίσως έχει μεγαλύτερη σημασία ποιοι είναι «οι άνθρωποι που κουβαλούν τις ιδέες» και κατά πόσο είναι πρόθυμοι να υπηρετήσουν αυτό που πάλι ο Καζαντζάκης όριζε ως «οργανωμένη αδικία».

Ο Θεοδωράκης θα συνεχίσει να έχει πέραση. Θα παίζει το χαρτί της Κρήτης γιατί γνωρίζει ότι του προσδίδει την αυθεντικότητα που του λείπει και θα πουλάει μούρη σε εκείνους που διψούν να την πουλήσουν στους επόμενους. Η λογική, που υποτίθεται ότι υπερασπίζεται, είναι η λογική της εξουσίας. Το δίκιο, που επίσης θέλει να υπερασπιστεί, είναι συνήθως του εργάτη. Κι αυτές οι δύο πολύ ωραίες λεξούλες, την εποχή που τσακίζονται τα εργασιακά δικαιώματα, συγκρούονται ξανά σαν να μην πέρασε μια μέρα. Το τέρας, οπωσδήποτε, έχει πολλά πρόσωπα. Ως ένοχος μεταξύ ενόχων, εξάλλου, μιλώ κι εγώ. Αυτό που περιέγραψα δεν είναι το χειρότερο απ' όσα έχουμε δει ή απ' όσα θα δούμε. Θυμίζει ωστόσο την Ελλάδα που χρεοκόπησε. Είναι αγαπησιάρικο και χαμογελάει μειλίχια. Τα χαρακτηριστικά του είναι οικεία αλλά ασαφή. Δεν εννοεί τη δεύτερη καλησπέρα του. Το 2004 θα 'ταν η χρονιά του. Πέρασαν όμως δέκα χρόνια.

Τότε ήταν που ο Ευγένιος Αρανίτσης έγραφε για τη στροφή του Στέλιου Ράμφου. Και τα τέσσερα κείμενα για όσους ενδιαφέρονται βρίσκονται στο Αντίφωνο: «Η ψυχή μας έχει παγώσει και μαζί της ο κόσμος ολόκληρος, οι σχέσεις, ο Λόγος, τα περιεχόμενα, οι επιθυμίες, η θεραπευτική επιρροή του φυσικού κόσμου, η νοσταλγία των αστεριών, η ικανότητα να πενθούμε, να συμπονάμε, να διαχειριζόμαστε τα αγαθά, να αναγνωρίζουμε το ιερό, να θαυμάζουμε την ομορφιά ανεξαρτήτως χρησιμότητας, να γινόμαστε εγγυητές της αλήθειας και δεν ξέρω τι άλλο. Θυμίζω ότι, σε θερμοκρασία κάτω από μια οριακή τιμή, η ηλεκτρική αντίσταση ορισμένων υλικών μηδενίζεται· το ρεύμα ρέει χωρίς απώλειες, το μαγνητικό πεδίο απαλείφεται, η δε βαρύτητα παρομοίως. Αυτό εξηγεί την επιτάχυνση του κόσμου μας, τη «διαφάνεια», την «ελαφρότητα», την απροσδιοριστία, την έλλειψη βάρους και βάθους, τον απλοϊκό φετιχισμό των ανέσεων, το εικονικό σεξ, την επέλαση του φαντασιακού σε όλα τα μέτωπα: το υλικό που έχασε σήμερα τις αντιστάσεις του είναι η ίδια η έννοια Άνθρωπος».


                                               (Κείμενο γραμμένο για την Parallaxi)

Τρίτη 4 Νοεμβρίου 2014

Κυριακή 2 Νοεμβρίου 2014

Ο Αρανίτσης για τον Ράμφο

Για όσους διαισθάνονται τι είδους παιγνίδι παίζεται εδώ και τι εξυπηρετούν οι ξαναζεσταμένες θεωρίες υπέρ της άρον άρον εκχώρησης του εαυτού στην παραληρηματική έκρηξη ρομποτικής ατομικότητας της Δύσης, δεν έχω λόγο να συνεχίσω αυτή την ανάλυση. Η ψυχή μας έχει παγώσει και μαζί της ο κόσμος ολόκληρος, οι σχέσεις, ο Λόγος, τα περιεχόμενα, οι επιθυμίες, η θεραπευτική επιρροή του φυσικού κόσμου, η νοσταλγία των αστεριών, η ικανότητα να πενθούμε, να συμπονάμε, να διαχειριζόμαστε τα αγαθά, να αναγνωρίζουμε το ιερό, να θαυμάζουμε την ομορφιά ανεξαρτήτως χρησιμότητας, να γινόμαστε εγγυητές της αλήθειας και δεν ξέρω τι άλλο. Θυμίζω ότι, σε θερμοκρασία κάτω από μια οριακή τιμή, η ηλεκτρική αντίσταση ορισμένων υλικών μηδενίζεται· το ρεύμα ρέει χωρίς απώλειες, το μαγνητικό πεδίο απαλείφεται, η δε βαρύτητα παρομοίως. Αυτό εξηγεί την επιτάχυνση του κόσμου μας, τη «διαφάνεια», την «ελαφρότητα», την απροσδιοριστία, την έλλειψη βάρους και βάθους, τον απλοϊκό φετιχισμό των ανέσεων, το εικονικό σεξ, την επέλαση του φαντασιακού σε όλα τα μέτωπα: το υλικό που έχασε σήμερα τις αντιστάσεις του είναι η ίδια η έννοια Άνθρωπος. 

http://www.antifono.gr/portal/πρόσωπα/αρανίτσης-ευγένιος/γραπτός-λόγος/249-Η-περίπτωση-του-Στέλιου-Ράμφου.html

http://www.antifono.gr/portal/πρόσωπα/αρανίτσης-ευγένιος/γραπτός-λόγος/246-Τα-άστρα-σύμφωνα-με-τον-Ράμφο.html

http://www.antifono.gr/portal/πρόσωπα/αρανίτσης-ευγένιος/γραπτός-λόγος/250-Ψυχική-ανάγκη-και-ψυχαναγκασμός.html

http://www.antifono.gr/portal/πρόσωπα/αρανίτσης-ευγένιος/γραπτός-λόγος/245-Το-τέλος-της-ανθρωπολογίας.html