Παιδεύτηκα πολύ να μετριάσω τον κυνισμό μου και να αναλογιστώ τις ευθύνες μου. Ένα από τα βασικά γνωρίσματα του χαρακτήρα μου είναι ότι εστιάζω στα άσχημα. Η ομορφιά ωστόσο με κάνει να προσπαθώ. Όποιος καταλαβαίνει το μυαλό μου, δεν έχει διαπιστώσει ότι τίποτα δε μου αρέσει, δε λέω ότι όλοι είναι ίδιοι, κλπ.
Οι πνευματικοί άνθρωποι από πολύ παλιά συναγωνίζονται στο ποιος θα ξεστομίσει την πιο υπερβολική διατύπωση για το πολίτευμά μας. Και εμείς καμιά φορά τα παραλέμε. Παλιότερα γράψαμε: «Η Δημοκρατία θέλει όσα χρειάζεται και μια σχέση για να λειτουργήσει…Αλλά τα απαιτεί από όλους τους πολίτες της και όχι μόνο από δύο άτομα. Και εμείς στα δύο άτομα και δυσκολευόμαστε… Και δεν είμαστε διατεθειμένοι να τα παρέχουμε σοβαρά- σοβαρή σχέση- ή απλά υποκρινόμαστε μέχρι να ρίξουμε κάποια στο κρεβάτι ή αντίστοιχα στη Δημοκρατία να κάνουμε τη δουλειά μας. Μας αρέσει δηλαδή η Δημοκρατία, μας «γεμίζει», αλλά δεν έχουμε όρεξη να πολεμάμε καθημερινά γι' αυτήν. Δηλαδή στην περίπτωση της γυναίκας να την κάνουμε ευτυχισμένη και στην περίπτωση της δημοκρατίας βιώσιμη. Με δυο λόγια βλέπουμε τη Δημοκρατία σαν την γκόμενα: Θεωρούμε απαραίτητο να τη «γράφουμε» για να μας υπηρετεί».
Η κριτική είναι μια έκφραση διαπίστωσης της ματαιότητας της ανθρώπινης ύπαρξης. Παύει να είναι γόνιμη από ένα σημείο και έπειτα. Σε κάθε εκλογές τίθεται το ζήτημα της αποχής, την οποία ορισμένοι παρουσιάζουν ως πολιτική απόφαση που πάρθηκε με πολύ πόνο. Οι πολιτικοί, επαναλαμβάνουν το τροπάριο περί συμμετοχής χωρίς να αιτιολογούν επαρκώς την απάντηση τους. Συν τοις άλλοις, ποιος αμφισβητεί τον μεθυσμένο ιεροκήρυκα της τηλεόρασης και τις θεόπνευστες ατάκες του; Σίγουρα δεν ήταν λαϊκιστής ο Ανδρέας Παπανδρέου όταν έλεγε ότι η Δημοκρατία δεν είναι δώρο, ότι είναι απόκτημα και αποκτάται με αγώνα κάθε μέρα, ότι είναι θέμα μόνιμου αγώνα. Εξέφραζε μια αλήθεια. Φιλοσοφώ σύμφωνα με τον Παπανούτσο σημαίνει ξανακάνω κάτι πρόβλημα. Η αλήθεια είναι άλλωστε η παλιομοδίτικη τέχνη της σύνθεσής της. Ας ξεκινήσουμε.
Η Δημοκρατία είναι το χειρότερο πολίτευμα αν εξαιρέσεις όλα τα υπόλοιπα, αν πιστέψουμε τον Τσόρτσιλ. Στηρίζεται στους πολίτες της. Έχει τις ελλείψεις και τα ελαττώματα που εμείς της δίνουμε. Για να φτάσουμε σε εκείνη, περάσαμε από καθεστώτα τυραννικά, καταπιέσαμε και καταπιεστήκαμε, πολεμήσαμε εναντίον μας και εναντίον των άλλων. Η καταπίεση λέει ο Μπρυκνέρ ήταν «μια λεπίδα που ακόνιζε το θάρρος μας. Η βία που μας συνέτριβε μπορούσε να μας ξυπνήσει». Και τώρα τι; Έχουμε ξεχάσει ότι μας έχει ανατεθεί το βαρύ καθήκον να δημιουργούμε συνεχώς δημοκρατία. Εμείς οι πολίτες οφείλουμε να της δίνουμε αναπνοές, να την τροφοδοτούμε, να την ποτίζουμε. Τι γίνεται όμως όταν εμείς οι ίδιοι συμπεριφερόμαστε σαν ιδιοκτήτες του κόσμου χωρίς να έχουμε καμία σχέση με τη Λέσχη Μπίλντεμπεργκ;
Η Δημοκρατία απαιτεί την ανοχή μας στα μειονεκτήματά της. Η υπομονή όμως έχει χαθεί. Οι αποτυχίες της μας κάνουν πλέον να εξαγριωνόμαστε. Δεν λειτουργεί αφού εμείς πρώτοι φροντίζουμε να τη βγάλουμε από την πρίζα. Μας απογοητεύει γιατί δεν ικανοποιεί τις προσδοκίες μας. Μας εγκλωβίζει στην ελευθερία της. Απαιτεί την αρετή αλλά εμείς την αφήνουμε να σβήνει και να υπολειτουργεί. Μας εκνευρίζει αφάνταστα το γεγονός ότι μένει μονίμως ανεκπλήρωτη και ατελής. Με λίγα λόγια, δεν γνωρίζουμε πώς διάολο λειτουργεί και πώς θα μας φανεί χρήσιμη.
Η Δημοκρατία, επίσης, ξεγυμνώνει την ανθρώπινη φύση. Προκαλεί τον εγωισμό μας και απειλεί να τον συντρίψει ή να τον μαλακώσει. Αυτή που προέβαλε ως η μόνη σωστή λύση, γέννησε χιλιάδες προβλήματα. Το ανικανοποίητο εντείνει τη δυσαρέσκεια που σταδιακά γίνεται παραίτηση. Καθημερινά την αποδοκιμάζουμε επειδή τολμά να σκοτώνει τις προσδοκίες μας και απεγνωσμένα ζητάμε από κάποιον χαρισματικό να μας σώσει από την αδιαφορία που με περίσσιο ζήλο ανακοινώνουμε και με υπερηφάνεια περιφέρουμε. Αυτός ο κόσμος είναι όπως λέει ο Μπρυκνέρ «υπερβολικά άδικος για να μας ενθουσιάσει και αρκετά δίκαιος ώστε να μας βολεύει». Αποθεώνουμε λοιπόν τους εαυτούς μας και αδιαφορούμε για όλα. Καταριόμαστε την ατυχία μας επειδή μας διαφεύγουν οι στιγμές της τύχης μας. Εκμεταλλευόμαστε τις ελευθερίες της Δημοκρατίας και καταδικάζουμε τις αδυναμίες της. Βολευτήκαμε μαζί της γιατί μας αφήνει να την απατούμε, γιατί μας περιμένει όπως θα έκανε μια πιστή Πηνελόπη. Εάν τη σνομπάρουμε στο τέλος θα μας ξεφύγει-είναι από τις φορές η αδιαφορία δεν λειτουργεί αφροδισιακά.
Η συναίνεση γίνεται αδυναμία και για να συμφωνήσουμε χρειαζόμαστε μπόλικους «μεταφραστές» ούτως ώστε να κατανοήσουμε πρώτα ο ένας τον άλλον. Η ανεκτικότητα και ο πλουραλισμός μας δυσκολεύουν. Η Δημοκρατία βρήκε το έδαφος και μεταμφιέστηκε, έγινε η ανοιχτή μας τηλεόραση που μας παραπληροφορεί και μας κάνει παρέα για να κοιμηθούμε. Αν μας στερούσαν την τελευταία θα βγαίναμε στα οδοφράγματα.
Δεν είμαι σίγουρος αν μπορούμε να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη. Έχω όμως τη βεβαιότητα ότι μπορεί να γίνει χειρότερη. Δεν ονειρευόμαστε πια, μας απομάκρυνε η ζωή, μας μπέρδεψε γιατί πιστέψαμε ότι θα μας τα έδινε όλα έτοιμα. Τα εμπόδια μετέτρεψαν σε κούραση τον ενθουσιασμό, σε σταυρόλεξο την πολυπλοκότητα, σε κραυγές τη συζήτηση , σε εγωισμούς την αγάπη, σε αδιαφορία τη συμμετοχή. Σαν καινούριο παιχνίδι που ξετυλίξαμε με χαρά, παίξαμε με μανία και πετάξαμε όταν εξαντλήθηκε, η Δημοκρατία δυστύχησε να μην έχει πολλούς ρομαντικούς επειδή δεν έχει πολλούς ηττημένους.
Μα καλά θα μου αντιτείνει κάποιος, δεν ζούμε χούντες και ολοκληρωτισμούς μέσα στη δημοκρατία; Αναμφισβήτητα. Δεν ζούμε φτώχεια, ανισότητα, ανεργία, ακρίβεια; Ναι, αυτή είναι η σύγχρονη βαρβαρότητα και όχι οι φωτιές όπως απλοϊκά επισήμανε ο Γιώργος Παπανδρέου(η φωτιά άλλωστε έχει συνδεθεί με τον πολιτισμό). Δεν βρίσκουμε όμως τίποτα καλό στον αλλοτινό μας παράδεισο; Το κάλεσμα του Σικελιανού ήταν να σπρώξουμε με στήθος και με γόνα.
Και εμείς τι κάνουμε; Χασμουριόμαστε στον ύπνο μας. Δεν είναι αργά για να γυρίσουμε από το αδιέξοδο με την όπισθεν. Είναι πολυτέλεια να μην αγαπάμε, θάνατος να μην ελπίζουμε, ηττοπάθεια να μην πολεμάμε. Μπορεί τελικά Δημοκρατία να είναι να συμβιβάζεσαι με την Παναγιώταινα. Καθήκον σου όμως είναι να διεκδικείς το ολότελα, να βάζεις ψηλά τον πήχυ μέχρι να βρεις ανθρώπους που θα σε βοηθήσουν να λυγίσεις το κοντάρι.
Οι εκλογές επαναλαμβάνονται σαν φάρσα λένε οι επικριτές, οι απογοητευμένοι, οι ευαίσθητοι. Μα η ψήφος δεν χρειάζεται να είναι ολόψυχη. Μπορεί και πρέπει όταν οι απαιτήσεις μας δεν ικανοποιούνται από κανέναν, η ψήφος μας να γίνει το δικό μας πικρόχολο σχόλιο. Μη τους δώσεις μήνυμα, δωσ’ τους ένα μάθημα. Στις κάλπες ας μην ξεχνάμε ότι αναγεννάται η δημοκρατία. Η απιστία στη δημοκρατία είναι παράπτωμα. Δεν πρόκειται κανείς να μας βοηθήσει αν οι άντρες δεν την σηκώσουν στα χέρια τους, αν οι γυναίκες της αρνηθούν το μητρικό γάλα. Πρέπει να δούμε στη Δημοκρατία το παιδί μας, που ή θα το φροντίσουμε ή θα το αφήσουμε έξω από τη Siemens να αρρωστήσει. Η Δημοκρατία σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε αναζητά πολίτες-φρουρούς και ψάχνει υποστηρικτές.
Στην αοριστία της έννοιας της βρίσκεται άλλωστε το μεγαλείο της. Μπορεί να ήταν μια καθηγήτρια που είτε από αδιαφορία είτε από υπερβολική αγάπη, δε βάζει ασκήσεις για το σπίτι στα παιδιά της. Τα ερωτήματα όμως είναι μπροστά μας : Κοινωνική συνείδηση ή αναρχία, αλληλεγγύη ή ατομικισμός, επιείκεια ή σκληρότητα; Σε τελική ανάλυση, Δημοκρατία είναι να δίνεις ευκαιρίες. Να νοιάζεσαι και να μη φοβάσαι. Η συμμετοχή μας μπορεί ακόμα να την ανανεώσει. Αν χάναμε, θα ήταν μια οδυνηρή ήττα γιατί θα ήταν πρωτίστως, αν όχι αποκλειστικά, δική μας.
Η πολιτική ζωή του ελληνικού λαού σταμάτησε το 404 π.Χ λέει ο Καστοριάδης, όταν θα είμαστε όλοι ένοχοι, θα έχουμε γνήσια δημοκρατία αφορίζει ο Καμύ, γιατί να συμβιβαζόμαστε με το έλασσον αναρωτιέται ο Βρανάς. O Χομπς πίστευε ότι αναπόφευκτα θα οδηγηθούμε στην αναρχία, ο Τοκβιλ ότι η πολιτική αδιαφορία είναι ο θάνατος της δημοκρατίας, ο Σο ότι εξασφαλίζουμε ότι δεν θα κυβερνηθούμε από άτομα καλύτερα από αυτά που μας αξίζουν-το γεγονός ότι στο όνομα της γίνονται πόλεμοι, αποδεικνύει την αθωότητά της.
Ο Σέξπιρ έγραφε ότι αν οι λαοί δεν είχαν την κυβέρνηση, δεν θα είχαν με τι να γελάνε , ο Jean Jaures ότι πρόκειται για μια μεγάλη πράξη εμπιστοσύνης, ενώ ο Πλωρίτης τονίζει την ηθική υπεροχή της: «Η Δημοκρατία δε μπορεί να ριζώσει και να επιβιώσει χωρίς την αδιάκοπη άσκηση του κάθε πολίτη σε δημοκρατική σκέψη, πράξη και δράση». Ο αφορισμός της Chantal Mouffe λέει ότι «η τέλεια δημοκρατία θα κατάστρεφε τον εαυτό της γι’ αυτό θα πρέπει να θεωρηθεί ως ένα αγαθό που υφίσταται ως τέτοιο μόνον εφόσον παραμένει ανεκπλήρωτο». Ο φόβος είναι μην καταντήσει ένα άψυχο άγαλμα σε έναν έρημο ναό.(Georges Burdeau)
«Όλα συμβαίνουν σαν να ζητήσαμε δικαιώματα για να μη τα χρησιμοποιούμε» λέει ο Μπρυκνέρ. Δεν υπάρχει Δημοκρατία και άντε να βρεις δικτάτορα σαββατιάτικα για να παραφράσουμε τον Γούντι Άλεν. Τελικά μας εξαπάτησε ή την προδώσαμε; Κάλπη ή παραλία; Όσοι τα συνδυάσουν θα μας έλεγαν ότι αξίζει κανείς να κολυμπά στα βαθιά για αυτό το πολίτευμα. Τι καλύτερο έχετε να κάνετε την Κυριακή; Προτιμήστε την ουρά του εκλογικού τμήματος και όχι της επιστροφής από Χαλκιδική. Δε σας ζητάω δα και καμιά μεγάλη χάρη. Έχουμε στ’ αλήθεια δικαίωμα στην απογοήτευση;
Υ.Γ. Το κείμενο είναι αφιερωμένο στην Ειρήνη. Η κόντρα μας με προβλημάτισε και νομίζω ότι θα την χαροποιούσε η ανάλυση μου που φλερτάρει με την πλήρη μεταστροφή. Η εμπιστοσύνη μας στη Δημοκρατία δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση λευκή επιταγή στους πολιτικούς ταγούς της χώρας.
Οι πνευματικοί άνθρωποι από πολύ παλιά συναγωνίζονται στο ποιος θα ξεστομίσει την πιο υπερβολική διατύπωση για το πολίτευμά μας. Και εμείς καμιά φορά τα παραλέμε. Παλιότερα γράψαμε: «Η Δημοκρατία θέλει όσα χρειάζεται και μια σχέση για να λειτουργήσει…Αλλά τα απαιτεί από όλους τους πολίτες της και όχι μόνο από δύο άτομα. Και εμείς στα δύο άτομα και δυσκολευόμαστε… Και δεν είμαστε διατεθειμένοι να τα παρέχουμε σοβαρά- σοβαρή σχέση- ή απλά υποκρινόμαστε μέχρι να ρίξουμε κάποια στο κρεβάτι ή αντίστοιχα στη Δημοκρατία να κάνουμε τη δουλειά μας. Μας αρέσει δηλαδή η Δημοκρατία, μας «γεμίζει», αλλά δεν έχουμε όρεξη να πολεμάμε καθημερινά γι' αυτήν. Δηλαδή στην περίπτωση της γυναίκας να την κάνουμε ευτυχισμένη και στην περίπτωση της δημοκρατίας βιώσιμη. Με δυο λόγια βλέπουμε τη Δημοκρατία σαν την γκόμενα: Θεωρούμε απαραίτητο να τη «γράφουμε» για να μας υπηρετεί».
Η κριτική είναι μια έκφραση διαπίστωσης της ματαιότητας της ανθρώπινης ύπαρξης. Παύει να είναι γόνιμη από ένα σημείο και έπειτα. Σε κάθε εκλογές τίθεται το ζήτημα της αποχής, την οποία ορισμένοι παρουσιάζουν ως πολιτική απόφαση που πάρθηκε με πολύ πόνο. Οι πολιτικοί, επαναλαμβάνουν το τροπάριο περί συμμετοχής χωρίς να αιτιολογούν επαρκώς την απάντηση τους. Συν τοις άλλοις, ποιος αμφισβητεί τον μεθυσμένο ιεροκήρυκα της τηλεόρασης και τις θεόπνευστες ατάκες του; Σίγουρα δεν ήταν λαϊκιστής ο Ανδρέας Παπανδρέου όταν έλεγε ότι η Δημοκρατία δεν είναι δώρο, ότι είναι απόκτημα και αποκτάται με αγώνα κάθε μέρα, ότι είναι θέμα μόνιμου αγώνα. Εξέφραζε μια αλήθεια. Φιλοσοφώ σύμφωνα με τον Παπανούτσο σημαίνει ξανακάνω κάτι πρόβλημα. Η αλήθεια είναι άλλωστε η παλιομοδίτικη τέχνη της σύνθεσής της. Ας ξεκινήσουμε.
Η Δημοκρατία είναι το χειρότερο πολίτευμα αν εξαιρέσεις όλα τα υπόλοιπα, αν πιστέψουμε τον Τσόρτσιλ. Στηρίζεται στους πολίτες της. Έχει τις ελλείψεις και τα ελαττώματα που εμείς της δίνουμε. Για να φτάσουμε σε εκείνη, περάσαμε από καθεστώτα τυραννικά, καταπιέσαμε και καταπιεστήκαμε, πολεμήσαμε εναντίον μας και εναντίον των άλλων. Η καταπίεση λέει ο Μπρυκνέρ ήταν «μια λεπίδα που ακόνιζε το θάρρος μας. Η βία που μας συνέτριβε μπορούσε να μας ξυπνήσει». Και τώρα τι; Έχουμε ξεχάσει ότι μας έχει ανατεθεί το βαρύ καθήκον να δημιουργούμε συνεχώς δημοκρατία. Εμείς οι πολίτες οφείλουμε να της δίνουμε αναπνοές, να την τροφοδοτούμε, να την ποτίζουμε. Τι γίνεται όμως όταν εμείς οι ίδιοι συμπεριφερόμαστε σαν ιδιοκτήτες του κόσμου χωρίς να έχουμε καμία σχέση με τη Λέσχη Μπίλντεμπεργκ;
Η Δημοκρατία απαιτεί την ανοχή μας στα μειονεκτήματά της. Η υπομονή όμως έχει χαθεί. Οι αποτυχίες της μας κάνουν πλέον να εξαγριωνόμαστε. Δεν λειτουργεί αφού εμείς πρώτοι φροντίζουμε να τη βγάλουμε από την πρίζα. Μας απογοητεύει γιατί δεν ικανοποιεί τις προσδοκίες μας. Μας εγκλωβίζει στην ελευθερία της. Απαιτεί την αρετή αλλά εμείς την αφήνουμε να σβήνει και να υπολειτουργεί. Μας εκνευρίζει αφάνταστα το γεγονός ότι μένει μονίμως ανεκπλήρωτη και ατελής. Με λίγα λόγια, δεν γνωρίζουμε πώς διάολο λειτουργεί και πώς θα μας φανεί χρήσιμη.
Η Δημοκρατία, επίσης, ξεγυμνώνει την ανθρώπινη φύση. Προκαλεί τον εγωισμό μας και απειλεί να τον συντρίψει ή να τον μαλακώσει. Αυτή που προέβαλε ως η μόνη σωστή λύση, γέννησε χιλιάδες προβλήματα. Το ανικανοποίητο εντείνει τη δυσαρέσκεια που σταδιακά γίνεται παραίτηση. Καθημερινά την αποδοκιμάζουμε επειδή τολμά να σκοτώνει τις προσδοκίες μας και απεγνωσμένα ζητάμε από κάποιον χαρισματικό να μας σώσει από την αδιαφορία που με περίσσιο ζήλο ανακοινώνουμε και με υπερηφάνεια περιφέρουμε. Αυτός ο κόσμος είναι όπως λέει ο Μπρυκνέρ «υπερβολικά άδικος για να μας ενθουσιάσει και αρκετά δίκαιος ώστε να μας βολεύει». Αποθεώνουμε λοιπόν τους εαυτούς μας και αδιαφορούμε για όλα. Καταριόμαστε την ατυχία μας επειδή μας διαφεύγουν οι στιγμές της τύχης μας. Εκμεταλλευόμαστε τις ελευθερίες της Δημοκρατίας και καταδικάζουμε τις αδυναμίες της. Βολευτήκαμε μαζί της γιατί μας αφήνει να την απατούμε, γιατί μας περιμένει όπως θα έκανε μια πιστή Πηνελόπη. Εάν τη σνομπάρουμε στο τέλος θα μας ξεφύγει-είναι από τις φορές η αδιαφορία δεν λειτουργεί αφροδισιακά.
Η συναίνεση γίνεται αδυναμία και για να συμφωνήσουμε χρειαζόμαστε μπόλικους «μεταφραστές» ούτως ώστε να κατανοήσουμε πρώτα ο ένας τον άλλον. Η ανεκτικότητα και ο πλουραλισμός μας δυσκολεύουν. Η Δημοκρατία βρήκε το έδαφος και μεταμφιέστηκε, έγινε η ανοιχτή μας τηλεόραση που μας παραπληροφορεί και μας κάνει παρέα για να κοιμηθούμε. Αν μας στερούσαν την τελευταία θα βγαίναμε στα οδοφράγματα.
Δεν είμαι σίγουρος αν μπορούμε να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη. Έχω όμως τη βεβαιότητα ότι μπορεί να γίνει χειρότερη. Δεν ονειρευόμαστε πια, μας απομάκρυνε η ζωή, μας μπέρδεψε γιατί πιστέψαμε ότι θα μας τα έδινε όλα έτοιμα. Τα εμπόδια μετέτρεψαν σε κούραση τον ενθουσιασμό, σε σταυρόλεξο την πολυπλοκότητα, σε κραυγές τη συζήτηση , σε εγωισμούς την αγάπη, σε αδιαφορία τη συμμετοχή. Σαν καινούριο παιχνίδι που ξετυλίξαμε με χαρά, παίξαμε με μανία και πετάξαμε όταν εξαντλήθηκε, η Δημοκρατία δυστύχησε να μην έχει πολλούς ρομαντικούς επειδή δεν έχει πολλούς ηττημένους.
Μα καλά θα μου αντιτείνει κάποιος, δεν ζούμε χούντες και ολοκληρωτισμούς μέσα στη δημοκρατία; Αναμφισβήτητα. Δεν ζούμε φτώχεια, ανισότητα, ανεργία, ακρίβεια; Ναι, αυτή είναι η σύγχρονη βαρβαρότητα και όχι οι φωτιές όπως απλοϊκά επισήμανε ο Γιώργος Παπανδρέου(η φωτιά άλλωστε έχει συνδεθεί με τον πολιτισμό). Δεν βρίσκουμε όμως τίποτα καλό στον αλλοτινό μας παράδεισο; Το κάλεσμα του Σικελιανού ήταν να σπρώξουμε με στήθος και με γόνα.
Και εμείς τι κάνουμε; Χασμουριόμαστε στον ύπνο μας. Δεν είναι αργά για να γυρίσουμε από το αδιέξοδο με την όπισθεν. Είναι πολυτέλεια να μην αγαπάμε, θάνατος να μην ελπίζουμε, ηττοπάθεια να μην πολεμάμε. Μπορεί τελικά Δημοκρατία να είναι να συμβιβάζεσαι με την Παναγιώταινα. Καθήκον σου όμως είναι να διεκδικείς το ολότελα, να βάζεις ψηλά τον πήχυ μέχρι να βρεις ανθρώπους που θα σε βοηθήσουν να λυγίσεις το κοντάρι.
Οι εκλογές επαναλαμβάνονται σαν φάρσα λένε οι επικριτές, οι απογοητευμένοι, οι ευαίσθητοι. Μα η ψήφος δεν χρειάζεται να είναι ολόψυχη. Μπορεί και πρέπει όταν οι απαιτήσεις μας δεν ικανοποιούνται από κανέναν, η ψήφος μας να γίνει το δικό μας πικρόχολο σχόλιο. Μη τους δώσεις μήνυμα, δωσ’ τους ένα μάθημα. Στις κάλπες ας μην ξεχνάμε ότι αναγεννάται η δημοκρατία. Η απιστία στη δημοκρατία είναι παράπτωμα. Δεν πρόκειται κανείς να μας βοηθήσει αν οι άντρες δεν την σηκώσουν στα χέρια τους, αν οι γυναίκες της αρνηθούν το μητρικό γάλα. Πρέπει να δούμε στη Δημοκρατία το παιδί μας, που ή θα το φροντίσουμε ή θα το αφήσουμε έξω από τη Siemens να αρρωστήσει. Η Δημοκρατία σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε αναζητά πολίτες-φρουρούς και ψάχνει υποστηρικτές.
Στην αοριστία της έννοιας της βρίσκεται άλλωστε το μεγαλείο της. Μπορεί να ήταν μια καθηγήτρια που είτε από αδιαφορία είτε από υπερβολική αγάπη, δε βάζει ασκήσεις για το σπίτι στα παιδιά της. Τα ερωτήματα όμως είναι μπροστά μας : Κοινωνική συνείδηση ή αναρχία, αλληλεγγύη ή ατομικισμός, επιείκεια ή σκληρότητα; Σε τελική ανάλυση, Δημοκρατία είναι να δίνεις ευκαιρίες. Να νοιάζεσαι και να μη φοβάσαι. Η συμμετοχή μας μπορεί ακόμα να την ανανεώσει. Αν χάναμε, θα ήταν μια οδυνηρή ήττα γιατί θα ήταν πρωτίστως, αν όχι αποκλειστικά, δική μας.
Η πολιτική ζωή του ελληνικού λαού σταμάτησε το 404 π.Χ λέει ο Καστοριάδης, όταν θα είμαστε όλοι ένοχοι, θα έχουμε γνήσια δημοκρατία αφορίζει ο Καμύ, γιατί να συμβιβαζόμαστε με το έλασσον αναρωτιέται ο Βρανάς. O Χομπς πίστευε ότι αναπόφευκτα θα οδηγηθούμε στην αναρχία, ο Τοκβιλ ότι η πολιτική αδιαφορία είναι ο θάνατος της δημοκρατίας, ο Σο ότι εξασφαλίζουμε ότι δεν θα κυβερνηθούμε από άτομα καλύτερα από αυτά που μας αξίζουν-το γεγονός ότι στο όνομα της γίνονται πόλεμοι, αποδεικνύει την αθωότητά της.
Ο Σέξπιρ έγραφε ότι αν οι λαοί δεν είχαν την κυβέρνηση, δεν θα είχαν με τι να γελάνε , ο Jean Jaures ότι πρόκειται για μια μεγάλη πράξη εμπιστοσύνης, ενώ ο Πλωρίτης τονίζει την ηθική υπεροχή της: «Η Δημοκρατία δε μπορεί να ριζώσει και να επιβιώσει χωρίς την αδιάκοπη άσκηση του κάθε πολίτη σε δημοκρατική σκέψη, πράξη και δράση». Ο αφορισμός της Chantal Mouffe λέει ότι «η τέλεια δημοκρατία θα κατάστρεφε τον εαυτό της γι’ αυτό θα πρέπει να θεωρηθεί ως ένα αγαθό που υφίσταται ως τέτοιο μόνον εφόσον παραμένει ανεκπλήρωτο». Ο φόβος είναι μην καταντήσει ένα άψυχο άγαλμα σε έναν έρημο ναό.(Georges Burdeau)
«Όλα συμβαίνουν σαν να ζητήσαμε δικαιώματα για να μη τα χρησιμοποιούμε» λέει ο Μπρυκνέρ. Δεν υπάρχει Δημοκρατία και άντε να βρεις δικτάτορα σαββατιάτικα για να παραφράσουμε τον Γούντι Άλεν. Τελικά μας εξαπάτησε ή την προδώσαμε; Κάλπη ή παραλία; Όσοι τα συνδυάσουν θα μας έλεγαν ότι αξίζει κανείς να κολυμπά στα βαθιά για αυτό το πολίτευμα. Τι καλύτερο έχετε να κάνετε την Κυριακή; Προτιμήστε την ουρά του εκλογικού τμήματος και όχι της επιστροφής από Χαλκιδική. Δε σας ζητάω δα και καμιά μεγάλη χάρη. Έχουμε στ’ αλήθεια δικαίωμα στην απογοήτευση;
Υ.Γ. Το κείμενο είναι αφιερωμένο στην Ειρήνη. Η κόντρα μας με προβλημάτισε και νομίζω ότι θα την χαροποιούσε η ανάλυση μου που φλερτάρει με την πλήρη μεταστροφή. Η εμπιστοσύνη μας στη Δημοκρατία δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση λευκή επιταγή στους πολιτικούς ταγούς της χώρας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου