Ο συγγραφέας Άντριου Λανγκ είπε πως : «Οι πολιτικοί χρησιμοποιούν τη στατιστική, όπως οι μεθυσμένοι τα φανάρια. Περισσότερο για να στηρίζονται παρά για να διαφωτίζονται». Είναι μήπως οι δημοσκοπήσεις ικανές να μας εμποδίζουν να ζούμε και να ζούμε στη θέση μας;( Alfred Doblin)
Θα προσπαθήσουμε να αγγίξουμε ένα λεπτό ζήτημα με τα χειρουργικά μας γάντια. Το ζήτημα των δημοσκοπήσεων έχει απασχολήσει συχνά πολιτικές στήλες, αναλυτές και τηλεοπτικές εκπομπές. Την πολιτική συζήτηση έχουν μονοπωλήσει δύο μονάχα θέματα που τις αφορούν: Το πότε θα σταματούν και το κατά πόσο διαθέτουν αξιοπιστία. Πριν από ένα χρόνο προσπαθούσα να εξηγήσω την αποστροφή μου για αυτές μέσα από αυτό το ανυπόληπτο blog:
«Χωρίς να αλλάζει στην ουσία τίποτα, πριν προλάβουμε να απαντήσουμε σε μία δημοσκόπηση, μας προλαβαίνει μια άλλη, καινούρια. Οι πολιτικές εκπομπές είναι κάρτες με ποσοστά και ο δημοσκόπος λέει πάντα τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα. Οι εκπομπές είναι κατ’ ευφημισμόν πολιτικές και οι πολιτικοί εκτελούν χρέη πολιτικού. Ο Αβραμόπουλος δεν εμφανίζεται μία ολόκληρη εβδομάδα και η δημοτικότητα του μειώνεται, ενώ αρκεί μια παραπάνω εμφάνιση του Μιχάλη Λιάπη ως υπουργού πολιτισμού για να καταβαραθρώσει τα ποσοστά του- Ο υπουργός που του λένε να απευθύνει χαιρετισμό και καταλαβαίνει πως πρέπει να κουνήσει τα χεράκια.Θυμάμαι χαρακτηριστικά την Όλγα Τρέμη να ρωτάει: « Στη δημοσκόπηση είναι μέσα το ομόλογο;». Πότε να προλάβει να επιδράσει το ομόλογο αγαπητή ‘Ολγα; Νομίζουν ότι ο λαός -αν ακούει, έμαθε για το ομόλογο και άλλαξε πολιτική άποψη; Ακόμα και το πιο ισχυρό φάρμακο θέλει το χρόνο του για να επιδράσει. Δεν προλαβαίνω να πιστέψω οτιδήποτε και μου λένε τι πιστεύω με ακρίβεια, περιγράφοντας με. Σε μία εβδομάδα η επίδραση της δημοσκόπησης αλλάζει και έτσι όλοι την περιμένουν με αγωνία, σαν τα νούμερα της AGB.Για να κλείσω με το ζήτημα, σας καλώ να φανταστείτε την δημοσκόπηση σαν την ενοχλητική καθαρίστρια των ξενοδοχείων. Που ενώ προσπαθείς να κοιμηθείς, σε ξυπνάει ζητώντας σου να καθαρίσει, αν και είχε καθαρίσει και χθες και δεν πρόλαβε τίποτα να βρομίσει επαρκώς, ούτως ώστε να δικαιολογεί άκουσμα ηλεκτρικής σκούπας πριν την αράξεις στην παραλία».
Ούτε τώρα θα με απασχολήσει η διαφάνεια. Τα παιχνίδια που παίζονται γίνονται λίγο ή πολύ αντιληπτά από κάθε υποπτευμένο. Το πρόβλημα είναι ότι αν συνεχιστεί η κατάσταση διαρκών εκλογών που διατηρούν οι δημοσκοπήσεις, δε θα μας φανεί περίεργο αν η Πετρούλα παρουσιάζει και την πρόγνωση ψήφου, καθημερινά.
Δεδομένο είναι ότι βρισκόμαστε υπό ομηρεία. Η προσοχή μας αποσπάται και όχι με τρόπο αθώο. Τα διαγράμματα υπνωτίζουν, μαγεύουν, προστάζουν. Η παραγωγή έργου δεν είναι πια ζητούμενο. Παραμερίζεται από το δημόσιο διάλογο. Αυτό που πετυχαίνει η δημοσκόπηση είναι να γυρίσει τη συζήτηση στους πολιτικούς, να καθηλώσει τη ματαιοδοξία και τον εγωτισμό τους, να στρέψει τα φώτα πάνω τους. Το σύστημα ομφαλοσκοπεί και στην κοινωνία επιστρέφει το σκοτάδι, ενώ είναι εκείνη που θα έπρεπε να φωτιστεί.
Η τελευταία με το πέρασμα του χρόνου μετασχηματίζεται, τα προβλήματα της γίνονται σύνθετα, επιτακτικά. Όταν έρχεται η στιγμή που οι κυβερνήσεις πρέπει να αποφασίσουν για ένα πρόβλημα, το πολιτικό κόστος παίρνει τη μορφή της δημοσκόπησης και στοιχειώνει τις σκέψεις του φοβισμένου δημόσιου άνδρα. Τα ποσοστά του δίδαξαν να είναι προσεκτικός, να ζει με το άγχος της μέτρησης. Αναλώνεται στο να ξεσκονίζει την εικόνα του, να προσέχει τους ψηφοφόρους του, να δρομολογεί τα ρουσφέτια του. Τα ποσοστά τον καθησυχάζουν, τον ηρεμούν: « Πάει καλά το πράμα. Αρέσω» σκέφτεται. Εάν η μέτρηση είναι δυσμενής για το κόμμα, ο πολιτικός επικαλείται το κλίμα που εισπράττει( Για τις μούντζες και τις μίζες που εισπράττει θα μάθουμε εάν ξεπεράσουν το 40% τα μπάνια του λαού και εφόσον ολοκληρωθεί με επιτυχία το μαύρισμα του Χριστοφοράκου αντίστοιχα).
Στη δημοσκόπηση λοιπόν οι πολιτικοί μας φαίνεται να βρήκαν το τέλειο άλλοθι: Με το πρόσχημα ότι συζητούν την άποψη του λαού, τη γνώμη του κόσμου, τη λαϊκή κυριαρχία, καρδιοχτυπούν κάθε εβδομάδα για τη θεσούλα τους βγαίνοντας ταυτόχρονα από τη δύσκολη θέση να αρθρώσουν πολιτικό λόγο. Ο πολίτης κολακεύεται που του ζητείται η άποψη του για ανθρώπους που καθημερινά απαξιώνει. Γίνεται μάλιστα επιεικής επειδή αποκτά προσωρινά θέση ισχύος έναντι όσων τον καταδυναστεύουν. Απλά παρατηρείστε την περηφάνια με την οποία πληροφορούμε τους φίλους μας όταν κάποια εταιρεία μας συμπεριλάβει στο δείγμα της.
Δεν είμαι αφελής. Τα νούμερα φέρνουν νούμερα και πουλάνε φύλλα. Μπορεί και να είναι τελικά χρήσιμη η δημοσκόπηση και απλά η δικιά μου να μη βγήκε καλή. Δεν υποστηρίζω άλλωστε ότι φταίνε για όλα. Η αυξανόμενη χρήση της πρακτικής τους ωστόσο, μουντζουρώνει την ήδη άσχημη εικόνα που παρουσιάζει η πολιτική μας ζωή.
Είναι κάτι παραπάνω από προφανές ότι οι σκέψεις και οι επιθυμίες μας τους τρομάζουν, γι’ αυτό και ελέγχονται τόσο συχνά. Για να το θέσουμε διαφορετικά:
- Η δημοσκόπηση είναι το λουρί μας. Είμαστε το κατοικίδιο του συστήματος.
- Είμαστε κρατούμενοι, παγιδευμένοι, αλλά μας προσφέρουν εξαιρετικές συνθήκες κράτησης.
- Είμαστε οι υπερτασικοί και εκείνοι είναι όλη την ώρα με το πιεσόμετρο. Μας προσφέρουν τα πάντα: Θέαμα, διασκέδαση, συζητήσεις έντονες, πολύχρωμα διαγράμματα.
- Οι δημοσκοπήσεις είναι οι κάμερες της πολιτικής που παρακολουθούν τη κάθε μας κίνηση. Κρίνονται απαραίτητες και δημοκρατικές( Αν αποφασίσουμε να ξηλώσουμε τις κάμερες από τους δρόμους, πρέπει να ξηλώσουμε και τις δημοσκοπήσεις που παρακολουθούν όχι τι κάνουμε, αλλά τι σκεφτόμαστε).
- Με όρους Big Brother είναι η κλειδαρότρυπα των πολιτικών στο μυαλό μας.
- Όπως η AGB έχει αλλάξει τον τηλεοπτικό χάρτη ευτελίζοντας και μειώνοντας δραματικά τα προγράμματα που έχουν «κάτι να πουν», οι δημοσκοπήσεις αποπροσανατολίζουν και κατακρεουργούν το δημόσιο διάλογο.
- Το αγαπημένο γλυκό των δημοσιογράφων, η μπάλα που όλοι τρέχουν από πίσω της.
- Οι δημοσκοπήσεις έγιναν σαν ερωτήσεις σε press conference. Πριν προλάβεις να απαντήσεις σε μία, σε προλαβαίνει η άλλη.
- Μια ωραία γυναίκα όταν μπαίνει μέσα σε ένα κλειστό χώρο, τραβάει πάνω της όλα τα βλέμματα. Όλοι την προσέχουν. Αυτή είναι η δημοσκόπηση.
Η δημοσκόπηση είναι κατά γενική ομολογία ελκυστική. Προσφέρεται για ανάλυση επειδή επιτρέπει πολλαπλές ερμηνείες. Ο τρόπος που τίθενται τα ερωτήματα είναι συχνά αμφιλεγόμενος, ενώ μια διαφορετική διατύπωση μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετικά αποτελέσματα. Όταν ξεκίνησαν πριν αρκετά χρόνια ο Patrick Champagne αναγνώριζε σε αυτές ένα όπλο στα χέρια των δημοσιογράφων απέναντι στους πολιτικούς. Τα Μ.Μ.Ε όμως, κακά τα ψέματα, ψοφάνε για έλεγχο. Ο κόσμος προσαρμόζεται στις ανάγκες του πολιτικού συστήματος. Μέσω της δημοσκόπησης τα κομματικά επιτελεία μπορούν να μαντέψουν τις προθέσεις μας, να επηρεάζουν και στο πιο τρομακτικό σενάριο, να καθορίζουν τις επιλογές μας. Ο Champagne δέχεται ότι οι δημοσκοπήσεις ευνοούν μια στάση χειραγώγησης : «Δεν επιτρέπουν να καταλάβουμε καλύτερα τις διάφορες κατηγορίες ψηφοφόρων ως προς τη σχέση τους με την πολιτική, αλλά μόνο να μάθουμε καλύτερα πώς να τους παγιδέψουμε». Έτσι γαλουχούμε τον Έλληνα πολιτικό: Γνωρίζει απέξω τα ευρήματα της τελευταίας δημοσκόπησης και αγνοεί τα γεγονότα.
Οι δημοσκοπήσεις παρά τη φιλότιμη προσπάθεια τους αποτυγχάνουν να υλοποιήσουν τις αγνές τους προθέσεις, αφού αποδεικνύονται τελικά άχρηστες, παραπλανητικές, άσκοπες. Καμία μέτρηση δεν απέτρεψε κανέναν πολιτικό από το να κάνει χρήση της ανηθικότητας του. Απόδειξη πως «όλα βαίνουν καλά εναντίον μας». Και να ‘χεις και τις εκλογές να υπονομεύουν τις δημοσκοπήσεις, πάει πολύ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου