Συμβολή στη σύγχυση

Έπεσε χθες στα χέρια μου ένα αφιέρωμα της Ελευθεροτυπίας για τον Καζαντζάκη. Σε ένα γράμμα του προς τη Γαλάτεια σχολιάζει τις πολιτικές εξελίξεις: «Τι ντροπή αλήθεια ένας λαός σαν της Ελλάδας να μην έχει στην κρίση, τούτη τη στιγμή, μια φωνή γενναία, καθαρή, να μιλήσει».

Έναν αιώνα σχεδόν μετά, μου λείπει πολύ μια τέτοια φωνή. Ορισμένοι διανοούμενοι νομίζουν ακόμα ότι ο κόσμος θα αλλάξει επειδή το αποφάσισαν σε μία αίθουσα. Ότι ο Θεός θα τους λυπηθεί-πώς θα γίνει αυτό όταν οι περισσότεροι είναι αριστεροί; Το μόνο που στην ουσία μπορούν να αποφασίσουν είναι να αγωνιστούν. Χωρίς να περιμένουν να δουν κανένα αποτέλεσμα. Μου προξενεί εντύπωση που δεν το γνωρίζουν. Χρειαζόμαστε μία παγκόσμια κινητοποίηση, ένα κίνημα που για να οργανωθεί θα απαιτούσε χρόνια και προπάντων ακόμα μεγαλύτερη φτώχεια και καταπίεση.

Τι κάνουν όμως οι άνθρωποι; Ακόμα και οι άμεσα ενδιαφερόμενοι φαίνεται να χαρίζουν το μέλλον τους στις αγορές, αδιαφορώντας για τις εξελίξεις, υπονομεύοντας την ίδια τους την ύπαρξη. Τη μια και μοναδική τους ευκαιρία να ζήσουν. Δεν τους ενδιαφέρει τίποτα πέρα από την πάρτη τους. Κι αυτό τους γεμίζει με περίσσεια αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία που δεν διαθέτω. Τι χρειάζομαι λοιπόν εγώ; Ποιος είναι ο ρόλος μου; Να γκρινιάζω χαριτωμένα; Η δικαιολογία μου είναι ότι φοβάμαι πως η κρίση τους δίνει την ευκαιρία που περίμεναν: να γίνουν ακόμα χειρότεροι.

Εδώ μέσα δε γράφω για μένα. Το ξεκαθαρίζω. Γράφω για εμάς. Αν σας μισούσα, δεν θα ήμουν εδώ. Για μένα δεν θα έμπαινα σε τόσο κόπο. Το να μιλάω μου είναι επώδυνο και ψυχοφθόρο. Δε σκέφτομαι όμως να το βουλώσω. Είναι μια πρόκληση να απευθύνεσαι στον κόσμο που έχει ταμπουρωθεί μέσα στο σπίτι του και φοβάται να αλλάξει καταφύγιο, εγκαταλείποντας την τηλεόρασή του. Κυρίως όμως τα έχω βάλει με τους άλλους που του απευθύνονται. Ποιος νοιάζεται πραγματικά; Δεν θέλω να πιστέψω ότι δεν ενδιαφέρεται κανένας. Είναι καιρός όμως να λογαριαστούμε.

Η αδικία ίσως και να είναι αναπόφευκτη. Η δικαιοσύνη θα μας ζητούσε να καταγγείλουμε τον ίδιο μας τον εαυτό όπως πρότεινε ο Μαρξ. Για αυτόν, όμως, κάνουμε τα στραβά μάτια. Σέβομαι απόλυτα αυτούς που σκέπτονται διαφορετικά. Δεν τρέφω όμως κανέναν σεβασμό για αυτούς που δε σκέφτονται καθόλου. Η αμφιβολία είναι η σκέψη. Η σκέψη είναι αμφιβολία. Κι εμείς γεμίσαμε αδιάφορους ειδικούς που δεν μας εκφράζουν. Η αδιαφορία τους μπορεί τελικά να μη σας ενοχλεί. Σας αρέσει όμως να παριστάνετε ότι σας ενοχλεί.

Να λοιπόν το πρόβλημα. Μπαίνω στον πειρασμό να γενικεύσω. Δυσκολεύομαι να σας περιγράψω. Γι’αυτό ακριβώς πρέπει να πάρετε το λόγο. Αν σας αγαπούσα ολοκληρωτικά, ίσως να σας έλεγα και εγώ ψέματα. Το ερώτημα εξάλλου εκκρεμεί. Λες αλήθεια επειδή σέβεσαι τον άλλον όπως έγραψε ο Ράιχ ή επειδή τον περιφρονείς βαθιά όπως έλεγε ο Ντοστογιέφσκι; Ό,τι και από τα δύο να συμβαίνει, μένει το χρέος που σιγοκαίει στην καρδιά του Καζαντζάκη: να φωνάζουμε στην ερημιά. Εξ όσων γνωρίζω, οι πιο πολλοί επιθυμούν να πεθάνουν στον ύπνο τους. Αν συνεχίσουν έτσι, δεν θα είναι τόσο δύσκολο όσο νομίζουν.