Σάββατο 5 Οκτωβρίου 2013

Η θεωρία των δύο άκρων

Ανυπομονώ να δω πού βρίσκεται τώρα η Ιταλία, τι πνεματικά ρέματα, τι ανησυχίες, τι προσπάθειες στην τέχνη και στη σκέψη. Ένα κανείς διακρίνει: την κυριαρχία του φασισμού. Και φασισμός είναι ένα μεγάλο κοινωνικό (όχι μονάχα πολιτικό) ρέμα που παρασύρει τη νεολαία όλης της Ιταλίας. Όπως είναι ο μπολσεβικισμός ένα σύνθημα πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό, πνευματικό κλπ. όμοια κι ο φασισμός. Νέοι από 15 χρονών γυρίζουν τους δρόμους με τα μαύρα τους πουκάμισα, μαύρους σκούφους, σε διαρκή επιστράτεψη. Περιοδικά τέχνης πλήθος εκδίδονται, με φασιστικό ιδανικό. Ίσως αυτό να μελετήσω: είναι το κλειδί της σύγχρονης πνεματικής Ιταλίας. Μπολσεβικισμός και φασισμός είναι οι δύο σύγχρονοι πόλοι που περιστρέφεται η Ευρώπη. Ο Μουσολίνι είναι, ίσως, πολύ μεγαλύτερος απ’ό,τι ωστόρα συνηθίσαμε να θαρρούμε.

Νίκος Καζαντζάκης, Επιστολές προς Γαλάτεια, Εκδόσεις Δίφρος.


Ο Μουσολίνι όμως ενεργεί σαν να 'ταν όργανο μιας δύναμης ανώτερής του. Δεν αποβλέπει εσώτατα, μήτε στην επιτυχία, μήτε στην αποτυχία. Ενεργεί όχι ως δύναμη διανοητική, μα ως φυσική δύναμη. Κι είτε πετύχει είτε μη, αυτός μονάχα κι η σκοτεινή ίσως δύναμη που τον έχει κυριέψει και που τη λέμε συνήθως «ιστορική ανάγκη», «μοίρα», θα ξέρουν πως έκαμαν το χρέος τους. Ποιο χρέος τους; Να σπρώξουν με όλες τις δυνάμεις τους την Ιστορία. Κάθε πολεμιστής σπρώχνει την Ιστορία προς τα εμπρός, αδιάφορο κατά που πολεμά. Κι αν ακόμα σπρώχνει την Ιστορία προς τα πίσου. Γιατί, έτσι, ανάποδα σπρώχνοντας, αναγκάζει να γίνει ακόμα πιο βίαιη η ορμή της ζωής που πάει αντίθετά του. Το ανώτατο χρέος-κι αυτό το ενσαρκώνει ο Μουσολίνι- είναι η ορμή, η ζωτικότητα, η στρατευόμενη πίστη. Αποσκύβαλα της ζωής είναι μονάχα όσοι είναι ευχαριστημένοι, ήσυχοι, και το παρόν τους φαίνεται καλό, σωστό, έντιμο. Η βαθύτατη άρα ομοιότητα Φασισμού και Μπολσεβικισμού έγκειται σε τούτο: Κι οι δυο εχτελούν το ανώτατο χρέος. Κι οι δυο, χωρίς να το θέλουν, χωρίς να το ξέρουν, είναι πιστοί συνεργάτες. Τρεις είναι σήμερα θαρρώ οι ανώτατοι τύποι που έχουν δικαίωμα να πλάσουν, κατ'εικόνα τους κι ομοίωση, τους ανθρώπους: Ο Λένιν, ο Γκάντι κι ο Μουσολίνι.
Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας, Εκδόσεις Ελ. Καζαντζάκη.

Δεν υπάρχουν σχόλια: